چرا نوجوانان آغاز به سیگار کشیدن می نمایند؟ یک آنالیز رشد ناکافی مغز را مقصر می داند - کتاب دینا

به گزارش کتاب دینا، مصرف سیگار و فراورده های بدون دود توتون در میان نوجوانان در بسیاری کشورهای دنیا در حال افزایش بوده است و پژوهشگران می گویند ممکن است دلیل تا حدی به رشد نیافتن کامل مغز در این گروه سنی و بالغ نشدن کامل بخش هایی از مغز مربوط باشد که در کنترل تکانه یا امیال آنی و ارزیابی خطرها نقش دارند.

به گزارش کتاب دینا اخیرا آنالیز ها نشان داده اند که دقیقا کدام یک از بخش های مغز در دوران نوجوانی به رشد کامل نرسیده اند و به این ترتیب امکان هایی برای جلوگیری از این روند و کاستن از سیگار کشیدن در میان نوجوانان در سراسر دنیا مطرح می گردد.

یک آنالیز نو که نتایج آن در ژورنال Nature Communication منتشر شده است، پژوهشگران انگلیسی و چینی دریافتند که حجم ماده خاکستری در مغز با گرایش به سیگار کشیدن در دوران نوجوانی ارتباط دارد. در واقع، به نظر می رسد که این عامل بر اینکه دقیقا نیکوتین سیگار چقدر در فرد اعتیادآور باشد، تاثیر می گذارد.

تروور رابینز، روانشناس در دانشگاه کمبریج و یکی از دو نویسنده این آنالیز نو می گوید: سیگار کشیدن احتمالا شایع ترین رفتار اعتیادی در دنیا و دلیل اصلی مرگ ومیر بزرگسالان است. شروع عادت سیگار کشیدن با بیشترین احتمال در طول دوره نوجوانی رخ می دهد. اگر شیوه ای که امکان شناسایی عامل این افزایش احتمال اعتیاد را فراهم آورد، می توان آن عامل را هدف مداخله درمانی واقع شده است و به نجات جان میلیون ها نفر یاری کرد.

حجم کمتر ماده خاکستری در بخش جلویی مغز در نوجوانان سیگاری

یافته های نو بر اساس تجزیه وتحلیل تصویربرداری از مغز و گزارش شخصی درباره عادات سیگار کشیدن بوسیله بیش از 800 نوجوان و جوان در سنین 14، 19 و 23 است. این پژوهشگران دریافتند به طور میانگین، کسانی که سیگار کشیدن را تا 14 سالگی شان شروع نموده بودند، به طور قابل ملاحظه ای حجم کمتری از ماده خاکستری در هر دو لُب یا قطعه جلویی راست و چپ مغز (به خصوص در منطقه ونترومدیال پره فرونتال این قطعه) دارند.

مغز انسان از دو بافت عمده تشکیل می گردد: ماده سفید و ماده خاکستری. ماده خاکستری حدود 40 درصد مغز را تشکیل می دهد. این بافت مملو از بدنه سلول های مغزی یا نورون ها و شاخه هایی به نام دندریت است که میان نورون های مجاور ارتباط برقرار می نمایند- و به این ترتیب پردازش اطلاعات را تسهیل و توانایی شخص برای فکر کردن و استدلال سریع را به وجود می آورند. این بخش به خصوص در دوران رشد جنینی توسعه پیدا می نماید - و رشد ماده خاکستری پیش از آنکه حتی نوجوانی شروع گردد، به اوج خود می رسد.

منطقه ونترومدیال پره فرونتال در قطعه جلویی یا قدامی چپ مغز با تصمیم گیری و زیر پاگذاشتن قواعد مربوط شده است. جای شگفتی نیست که شخصی دچار کمبود ماده خاکستری در این بخش مغز باشد، با احتمال بیشتری سیگار کشیدن را شروع کند. از طرف دیگر به نظر می رسید از دست رفتن ماده خاکستری در همین منطقه در قطعه جلویی راست مغز(که با احساسات جستجوی لذت و هیجان طلبی مرتبط شده است) فقط پس از شروع سیگار کشیدن بوسیله فرد شروع می گردد- که بیانگر وجود یک حلقه بازخورد یا فیدبک است که تداوم سیگار کشیدن را در نتیجه برانگیختگی سرخوشانه ترغیب می نماید.

سازوکار عصبی اعتیاد به سیگار در نوجوانان

پروفسور بارارا ساهاکیان، از دانشگاه کمبریج و نویسنده دیگر مقاله این آنالیز در شرح سازوکار عصبی که به اعتیاد نوجوانان به سیگار می انجامد، می گوید: کاهش در حجم ماده خاکستری در منطقه ونترومدیال پره فرونتال (vmPFC) چپ قشر مغز احتمالا باعث رفتارهای تکانه ای و زیرپا گذاشتن قواعد می گردد.

بعد سیگار کشیدن به نوبه خود به کاهش حجم ماده خاکستری در همین قشر ونترومدیال پره فرونتال در قطعه جلویی مغز در سمت راست منجر می گردد که با احساس هیجان طلبی و لذت جویی ارتباط دارد و این لذت جویی رفتار سیگار کشیدن را تداوم می بخشد و تقویت می نماید و در نهایت به اعتیاد به سیگار منتهی می گردد.

این پژوهش که به برررسی هر تغییری در مغز را که پس از شروع سیگار کشیدن در مغز رخ می دهد، پرداخته بود، نشان داد نیکوتین، ماده اعتیادآور موجود در سیگار با تغییرات قابل توجه مغزی ارتباط دارد.

محدودیت های آنالیز نو

البته این آنالیز محدودیت های خودش را دارد. گرچه این آنالیز بر اساس یک پایگاه داده های بسیار بزرگ اجرا شده است، داده های تصویربرداری مغز از افرادی به دست آمده که در چهار کشور اروپایی (انگلیس، فرانسه، آلمان و ایرلند) زندگی می کردند. هنوز روشن نیست که چه میزانی از چنین تغییرات عصب شناختی ممکن است در آنالیز افراد خارج از اروپای غربی وجود داشته باشد و این تغییرات به چه میزانی با عادات سیگار کشیدن ارتباط داشته باشند. بالاخره که یافته های این آنالیز هنوز نمی توانند رابطه سبی یا دلیل و معلولی را ثایت نمایند؛ این یافته ها فقط وجود رابطه ای قوی را نشان می دهند.

اما اگر این رابطه در پژوهش های بیشتر ثابت گردد، این یافته ها می تواند به پژوهشگران ایده ای درباره چگونگی مقابله با سیگار کشیدن نوجوانان بدهد- چه از لحاظ استفاده از این دانسته های نو برای پیشگیری از شروع کردن سیگار کشیدن بوسیله نوجوانان و چه ایجاد مداخلاتی درمانی که اثرات کاهش ماده خاکستری در این نواحی مغز را رفع کند.