نگاهی به فناوری جایگاه پرتاب در جت ها

به گزارش کتاب دینا، جایگاه هواپیمای نظامی وزنی نزدیک به 90 کیلوگرم دارد و برای ساخت آن تقریبا از 3500 قطعه استفاده شده، بنابراین با یک وسیله بی نظیر روبه رو هستیم که نه تنها باید خلبان را از هواپیمای جنگی به سمت بیرون پرتاب کند، بلکه زنده ماندن آن با صدمات کم را نیز باید تضمین کند. اگر خلبان از ارتفاعی بالاتر از 5000 متر به بیرون پرتاب گردد، به علت کمبود اکسیژن جایگاه امکان سقوط آزاد را برای وی فراهم می نماید تا به ارتفاعی برسد که اکسیژن کافی وجود داشته باشد. پس از قرارگیری در ارتفاع مناسب، چتر نجات باز می گردد.

نگاهی به فناوری جایگاه پرتاب در جت ها

شرکت بریتانیایی مارتین بیکر و شریک فرانسوی آن، Safran Martin-Baker France کنترل 56 درصد از بازار صندلی های پرتاب در دنیا را برعهده دارند. صندلی های فراوریی این شرکت ها در 93 درصد هواپیماهای نیروهای هوایی در سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند که شامل جنگنده F-35 ایالات متحده آمریکا، جنگنده رافال فرانسه و یوروفایتر می گردد.

یک رشته انفجار پیچیدهاز سایر فعالان مطرح در این بخش از بازار می توان به شرکت آمریکایی Collins Aerospace، شرکت های روسی NPP Zvezda و AO اشاره نمود. گفته می گردد این صندلی ها از اواسط دهه 40 میلادی تا به امروز، جان 12 تا 13,000 هزار خلبان را نجات داده اند. جدیدترین صندلی مطرح شرکت مارتین بیکر، Mk16 نام دارد که در ادامه شما را با نحوه کار آن آشنا می کنیم؟

زمانی که خلبان دسته زرد و مشکی رنگ صندلی که نزدیک به زانوی او واقع شده است را می کشد، یک واکنش زنجیره ای عجیب شکل می گیرد که با سه انفجار بسیار سریع دنباله دار شروع می گردد. صندلی هایی که 30 سال پیش طراحی شده اند، تنها یک انفجار بالستیک دارند که نیروی 20 جی (G) یا بالاتر (20 برابر وزن بدن که شما را به سمت پایین فشار می دهد) فراوری می نماید.

سیستم های امروزی تنها 18 جی نیرو فراوری می نمایند، البته همچنان یک نیروی بسیار عظیم است که اگر فردی به خوبی در صندلی خود قرار نگرفته باشد، می میرد. خلبانان جت های جنگنده باید با نیروهای جی بالا سازگار باشند، حتی اگر به بیرون از آن پرتاب نشوند.

با کشیدن حلقه ها، مکانیزم خروج برای 0.2 ثانیه فعالیت می نماید و خروج با سرعت 15.2 تا 16.7 متر بر ثانیه شروع می گردد. پس از این کار، با توجه به مدل جنگنده شیشه آن می شکند، منفجر می گردد یا صندلی آن را شکسته و از هواپیما جدا می گردد. سپس موتور موشک به مدت 0.2 ثانیه، 2267 کیلوگرم نیروی پرتاب فراوری می نماید و سپس یک موشک جانبی برای مدت زمان 0.5 ثانیه، 264 کیلوگرم نیروی پرتاب فراوری می نماید.

در مرحله بعد، چتر نجاتی که در پشت صندلی قرار گرفته، باز می گردد. در همین زمان، 2 پنل کوچک با طولی نزدیک به 40 سانتی متر و عرض 20 سانتی متر در دو طرف صندلی باز می شوند تا آن را صاف نگه دارند. تمام این اتفاق ها در مدت زمان 1.35 ثانیه رخ می دهد که شگفت انگیز است.موشک جانبی که در سمت چپ صندلی جلو و سمت راست صندلی عقب در جنگنده های دو نفره قرار گرفته، اطمینان می دهد که فرایند خروج در دو طرف مختلف صورت می گیرد و فردی که در صندلی عقب نشسته، همواره زودتر پرتاب می گردد تا از طریق آتش فراوری شده توسط موشک صندلی جلویی، نسوزد. تسمه ها و بندها اطراف بازوها و پاهای خلبان سفت و اکسیژن اضطراری آزاد می گردد.

سپس یک بسته کوچک در بخش بالایی صندلی که حاوی چتر نجات اصلی است، از صندلی جدا می گردد و چتر نجات اصلی باز می گردد. در این هنگام خلبان و پوسته صندلی از بخش پایینی آن جدا می شوند، این بخش که خلبان روی آن می نشیند حاوی کیت بقا و قایق است که به طور اتوماتیک در آب باد می شوند.

صندلی Mk16 که به طور خاص برای جنگنده F-35 طراحی شده، به سیستم ایربگ سه تکه ای مجهز شده که با نام دستگاه محافظت از گردن (NPD) شناخته می گردد. مدیر توسعه تجارت در مارتین بیکر، استیو رابرتز به این موضوع اشاره دارد که کلاه خلبانان F-35 با نمایشگر قرار گرفته روی آن، از نسل های گذشته عظیمتر و سنگین تر است که باعث می گردد مرکز ثقل خلبانان از محور سرشان جلوتر قرار بگیرد، عاملی که می تواند خطر آسیب به گردن در زمان پرتاب را افزایش دهد.

زمانی که چتر اصلی باز گردد، باد این سه کیسه هوا به صورت اتوماتیک خالی خواهد شد. علاوه بر این، صندلی Mk16 برخلاف نسل های قبلی به ویژگی مجهز شده که از ضربه زدن به بازوی خلبان در هنگام پرتاب، جلوگیری می نماید.برای مقابله با این مشکل، دو ایربگ کناری دقیقا پس از کشیدن دسته خروج باد می شوند تا از حرکت سر خلبان به اطراف جلوگیری نمایند. پس از آن، ایربگ سوم که در پشت کلاه ایمنی قرار گرفته، باد می گردد. به گفته رابرتز، ترکیب سه جریان هوا از سر محافظت می نمایند و نیروی اینرسی وارد شده به گردن را کاهش می دهند.

صندلی Mk16 برای جنگنده F-35، از سوئیچ برای خلبان با وزن کم بهره می برد که مانع از آسیب به گردن می گردد. نمونه آزمایشی این صندلی معین نموده که خلبانان سبک وزن در هنگام استفاده از کلاه های جدید و سنگین، نسبت به خلبانان دیگر بیشتر در معرض شکستگی گردن قرار دارند. سخنگوی مارتین بیکر اعلام نموده:

اولین چیزی که خلبان در هنگام صعود آن را می بینید، سوئیچی با گزینه های عادی و سبک است. اگر آن ها وزن کمی داشته باشند، گزینه سبک را انتخاب می نمایند که زمان پرتاب را برای کسری از ثانیه افزایش می دهد که به معنای خروج روان تر آن ها از هواپیما خواهد بود.

پرتاب شدن از جنگنده چه حسی دارد؟

پرتاب از جنگنده ای که در ارتفاع نزدیک به 20 هزار متر از سطح زمین و با سرعت 1,126 کیلومتر بر ساعت در حال پرواز است، بسیار فرایند خشن و سختی است. اگرچه فناوری در سال های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته، اما خلبان همچنان روی یک صندلی کوچک می نشیند که توسط موشک از یک جنگنده دارای نقص به بیرون پرتاب می گردد، چتر نجات باز می گردد و در نهایت جدایش رخ می دهند. این فرایند می تواند شکستگی پاهای خلبان یا فشردگی مهره ها را در پی داشته باشد.

یکی از خلبانان که پرتاب از صندلی دوم را تجربه نموده، آن را تجربه ای ناخوشایند توصیف می نماید. زمانی که یک جنگنده در ژوئن 1999 با پرنده ای در هوا برخورد کرد، او به بیرون پرتاب شد. وی تجربه خود را اینگونه توصیف می نماید:

چیزی به شیشه جلویی جنگنده برخورد کرد و همه جا را خون فرا گرفت. در ابتدا نفهمیدم با یک پرنده برخورد نموده ایم و فکر کردم برای خلبان مسئله ای پیش آمده. زمانی که به جلو نگاه کردم، خلبان آنجا نبود، بنابراین تصمیم گرفتم از جنگنده به بیرون پرتاب شوم. 5 مهره من در این فرایند شکست و چند سانتی متر کوتاه تر شدم.

باید به این موضوع اشاره کنیم که در این برخورد، خلبان خود را به بیرون پرتاب ننموده بود و تنها در حال آنالیز شرایط بود و سپس توانست فرود بیاید. خلبان دیگری، پاول دفوکو زمانی که 23 ساله بود، چنین موضوعی را تجربه کرد و درباره آن اعلام نموده که استرسی نداشته و کاملا آرامش داشته است. با وجود این اظهار نظر، کارآموزی که با یک پرنده عظیم تصادف نموده، خبر از عدم کنترل خود در زمان پرتاب و سرعت بالای سقوط داده است.

یکی دیگر از اعضای ارتش هوایی فرانسه که تجربه برخورد با پرنده را در هنگام پرواز با جنگنده میراژ 2000 داشته، می گوید:

کفشم تنها چیزی بود که گم کردم، اما تصمیم گیری برای خروج از هواپیما چندان آسان نبود و فکر می کردم شکست می خورم. ما می دانیم در حال استفاده از یک وسیله چندین میلیون دلاری هستیم که توسط پول مالیات دهندگان فراوری شده و به همین علت، برای کشیدن دسته تردید داریم.

پرتاب خلبان شاید باعث شکستگی پاها یا مهره ها گردد

خلبانانی که توسط صندلی های مارتین بیکر جان خود را نجات داده اند، به صورت اتوماتیک عضو کلوب Ejection Tie می شوند. در بازگشایی مراسم هوایی پاریس در ماه ژوئن، دو کاپیتان نیروی هوایی فرانسه، چارلز و میکائل که در سپتامبر 2017 از جنگنده میراژ 2000 و در ارتفاع 61 متری سطح زمین به بیرون پرتاب شده بودند، تجربه خود از پرتاب به بیرون از جنگنده را تعریف کردند. میکائل که دچار شکستگی پا از سه ناحیه شده بود، گفت:

هر دو به صورت همزمان دسته را کشیدیم. زمانی که شما خارج می شوید، آدرنالین با شدت بالایی پمپاژ می گردد. اولین فکر من هنگامی که فرود آمدم این بود که می توانم دوباره فرزندان خود را ببینم.

خلبانان بسیار کمی تجربه دوبار پرتاب از جنگنده را داشته اند که یکی از آن ها، خلبان سابق نیروی هوایی فرانسه، José-Manuel Souvignet است. این خلبان اولین خروج خود را در سال 1995 به همراه میراژ 2000 و در ارتفاع 3000 متری تجربه کرد. در این تجربه، وی در یک کشور دشمن سقوط کرد و پاهایش شکست. علاوه بر این، به مدت 104 روز در این کشور زندانی شد. در سال 2008 نیز دوباره چنین موضوعی را تجربه کرد و از میراژ 2000N به سمت بیرون پرتاب شد.

با وجود صدماتی که خروج از جنگنده ها به خلبانان وارد نموده، فناوری مورد استفاده در صندلی ها جان آن ها را نجات داده و آن ها می توانند داستان خود را برای خلبانان جوان تعریف نمایند.

منبع: آی تابناک

به "نگاهی به فناوری جایگاه پرتاب در جت ها" امتیاز دهید

امتیاز دهید:

دیدگاه های مرتبط با "نگاهی به فناوری جایگاه پرتاب در جت ها"

* نظرتان را در مورد این مقاله با ما درمیان بگذارید